خوشبینی، هوشیاری منفی را منطقی می کند

خوشبینی، هوشیاری منفی را منطقی می کند

نویسنده: دکتر احمد ستایش

شاید خیلی‌ها پس از آشنایی با هوشیاری منفی، به این نتیجه برسند که خوشبینی دقیقاً عکس هوشیاری منفی عمل می‌کند. در واقع افراد خوش‌بین نگاه امیدوارانه‌ای به آینده دارند و نیمه پر لیوان را می‌بینند اما افراد دارای هوشیاری منفی، نگاهی منفی‌نگر و حساس به جزئیات دارند و به اصطلاح تمرکز خود را روی نیمه خالی لیوان می‌گذارند.

این باور قطعاً اشتباه است اما پیش از آنکه درباره نادرستی آن و ارتباط خوشبینی و هوشیاری منفی توضیح دهیم، اجازه دهید بین دو مفهوم یعنی هوشیاری منفی و افکار منفی ارتباط برقرار کنیم. پیش از این تفاوت خوشبینی (درست) با خوش خیالی را هم بررسی کرده بودیم. اینگونه می‌توانیم پاسخ درستی به مسایلی که پیش تر ذکر شد بدهیم.

افکار منفی، افکاری آزاردهنده، رنجش آفرین و متکی به نواقص، کمبودها و عدم توانمندی‌ها هستند که مدام به ما القا می‌کنند:

ـ تو نمی‌توانی

ـ تو شایسته نیستی

ـ تو از پس آن بر نمی‌آیی

ـ تو محبوب نیستی

و …

بنابراین درست است که فردی که درگیر افکار منفی است، فقط نیمه خالی لیوان را می‌بیند و از این جهت شبیه به کسی است که با هوشیاری منفی، دقت زیادی روی کمبودها و نواقص دارد و به اصطلاح او هم به نیمه خالی لیوان نگاه می‌کند. اما تفاوت هوشیاری منفی این است که فردی با نگاهی دقیق، متمرکز و واقع‌بینانه هم نیمه خالی را می‌بیند و هم نیمه پر را. در واقع شخصی که هوشیاری منفی دارد، مسایل منفی و خطرات و کمبودها را هم می‌بیند تا خود را برای پیش‌گیری از اثرگذاری سوء خطرات و کمبودها آماده سازد.

بنابراین هوشیاری منفی مثل افکار منفی، اصلاً تاکیدی بر ناتوانی، بی‌لیاقتی و مسایلی از این دست ندارد و به خودی خود باعث بروز ناامیدی و یاس نمی‌شود.

شاید از خود می‌پرسید چگونه می‌توان از اثرگذاری بد هوشیاری منفی و تبدیل شدن آن به افکار منفی جلوگیری کرد؟ در پاسخ باید گفت اینجاست که خوشبینی در معنا و شکل صحیح آن وارد عمل می‌شود. هوشیاری منفی مثل افکار منفی، شما را متوجه نیمه خالی لیوان می‌کند و این به خودی خود نه تنها اصلاً بد نیست، بلکه به شرحی که پیشتر گفتیم می‌تواند از امنیت و اعتبار شما مراقبت کند.

برای اینکه یک فرد ضمن دیدن خطرات و کمبودها و مشکلات، انگیزه و اراده خود برای تلاش، پیشرفت و کسب موفقیت  از دست ندهد، باید در کنار دیدن نیمه خالی لیوان، نیمه پر لیوان را هم ببیند.

شخصی که درگیر افکار منفی است، فقط نیمه خالی لیوان را با قدرت می‌بیند و آنقدر روی آنها مانور می‌دهد که ذهنش توان و انگیزه لازم برای دیدن نیمه پر یعنی توانمندی‌ها، داشته و … را از دست می‌دهد. هوشیاری منفی به شکل منطقی شما را متوجه نیمه خالی یعنی خطرات و کمبودها می کند اما چون هدفش مراقبت از ماست، نه سرکوب ما (مثل افکار منفی)، ذهن را درگیر حواشی، مسایل آزاردهنده و تحقیر کننده و ترس‌های شدید و مخرب نمی‌کند. بنابراین اگر ما دارای ویژگی خوشبینی باشیم، در کنار دیدن نیمه خالی لیوان، با امیدواری حاصل از خوشبینی، به نیمه پر لیوان هم نگاه می‌کنیم و بدین شکل انگیزه و توان خوبی برای پیش‌گیری از خطرات از یک سو و اعمال تصمیم‌ها و اقدامات صحیح برای کسب موفقیت پیدا می‌کنیم.

این در حالی است که اگر ما به جای خوشبینی درگیر خوش خیالی باشیم، آنقدر ذهن‌مان به شکل افراطی روی نیمه پر لیوان متمرکز می شود (دقیقا عکس عملکرد افکار منفی) که دیگر نمی‌توانیم هوشیاری منفی را به شکل درست به کار بگیریم و خطرات و کمبودهای آسیب‌زا را ببینیم و از بروز تبعات سوء آنها جلوگیری کنیم.

به جدول زیر توجه کنید:

همانطور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، یک انسان موفق، آگاه و منطقی، تلاش می‌کند با تقویت هوشیاری منفی و خوشبینی صحیح در خود، هم به شکل موثری از بروز آسیب‌ها و خطرات جلوگیری کند و هم با حفظ و تقویت اراده، انگیزه و امید خود را برای بروز تصمیم‌گیری‌های صحیح و تلاش متعهدانه حفظ می‌کند.

بنابراین می توان نتیجه گرفت که هوشیاری منفی، مهارت و ویژگی بسیار مهم، سرنوشت‌ساز و حساسی است و می‌توانید به شکل بسیار موثری و با کمک خوشبینی ریسک‌های زندگی شما را منطقی کرده و از بروز آسیب‌ها و زیان‌های جدی و غیر قابل جبران در زندگی‌تان جلوگیری‌کند. اما برای آنکه این ویژگی تبدیل به افکار منفی نشود و به شکل افراطی عمل نکند، باید خوشبینی منطقی و صحیح را نیز به صورت جدی در خود تقویت کنید تا با اتکا به آن، دیدن خطرات صرفاً منجر به پیشگیری از آنها و برنا‌مه‌ریزی برای خنثی کردن‌شان شود، نه درگیر شدن به افکار منفی.